This site uses cookies. Some of these cookies are essential to the operation of the site, while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used. For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
Cookie settings
ravifruit
anthrax

Glossary entry

English term or phrase:

oxymoron

Turkish translation:

oksimoron; tezat [divan edebiyatında benzer kavramsal karşılığı]

Added to glossary by Özden Arıkan
Feb 11, 2004 17:00
20 yrs ago
English term

oxymoron

English to Turkish Art/Literary Poetry & Literature
1. Terimin tanımına ihtiyacım yok.

2. Türkçe bir metinde "oksimoron" size nasıl geliyor? Bağlam edebiyat; karakterler akademisyen, Türkçe konuşuyor olsalardı kendi aralarında "oksimoron" diyebilirlerdi pekâlâ ama... herkesin bir okuyuşta anlayacağı bir karşılık varsa kullanmak isterim. Karşılık yoksa yaratıcı öneriler kabulümdür :)

3. Divan veya halk edebiyatında bunun bir karşılığı veya benzeri olabilir gibi geliyor bana ama... ("güzelleme" tarzı bir kelime mesela, veya "hüsnütabir" tarzı, anlatabiliyor muyum?) öyle bir şey bilen var mı?

4. Dipnot koymak istemiyorum; kelimeyi yuvarlama şansım da yok; mutlaka bir terim koymak zorundayım.

Herkese peşinen teşekkürler.
Proposed translations (Turkish)
5 +5 Tezat
5 -2 Atışma
3 -1 zıtlaşma
3 -1 zıtlaş(tır)ma

Proposed translations

+5
1 hr
Selected

Tezat

Tezat bir söz sanatı olup aynı dizede birbirinin zıttı iki kelimeyi kullanma sanatıdır (Bkz. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergâh Yayınları)

ıpkı "hüzünlü keyif", "kopukluk zinciri" örneklerinde olduğu gibi. Aşağıdaki sayfa içerisinde "korkunç güzel" örneklere yer verilmiş.

--------------------------------------------------
Note added at 1 hr 40 mins (2004-02-11 18:41:20 GMT)
--------------------------------------------------

İki kere sanat diyeyim ki anlam kuvvetlenmiş olsun değil mi? Kusura bakmayın, acele eden......(YORUMSUZ!)

--------------------------------------------------
Note added at 1 hr 42 mins (2004-02-11 18:42:22 GMT)
--------------------------------------------------

İki kere sanat diyeyim ki anlam kuvvetlenmiş olsun değil mi? Kusura bakmayın, acele eden......(YORUMSUZ!)
Reference:

http://www.egitimplatformu.net/sagmenu/edebiyat/edebiyat/tezatkarsitlik.htm

Peer comment(s):
agree Tevfik Turan : Ta kendisi. "Korkunç güzel" örneği gerçi yanlış, çünkü "korkunç" bu arada "korku uyandırıcı" dışında yepyeni bir anlam kazanmış. "Film korkunçtu, bir daha gideceğim," diyen kimse bir korku filminden bahsediyor demek değil.
2 hrs
Teşekkür ederim. Evet Tevfik Bey haklı bir noktaya temas etmiş. Korkunç kelimesi ayrıca beğenilmesi yönünden şaşkınlık veren ve pekçok anlamlarına da sahip.
agree shenay kharatekin : Edebiyatta bu şekilde geçer.
3 hrs
agree sevinc altincekic : TDK "Anlatımda birbirine karşıt iki sözü yan yana kullanma" diyor, gerçi tezat Arapça kökenli, türkçe değil diyenler çıkar belki, ama şimdi onyıllardır, belki de yüzyıllardır kullanılan ve anlaşılan bir şeyi illa da türkçeleştirmeye gerek yok
4 hrs
Haklısınız Sevinç Hanım; zaten kelimenin aslı tezâdd. Kıstasınız ne olursa olsun zannediyorum ki tezat oksimorondan çok daha fazla Türkçe olarak kabul görecektir. En azından ben öyle umuyorum!
agree Emine Fougner
6 hrs
agree senin
4 days
Something went wrong...
4 KudoZ points awarded for this answer. Comment: "Arkadaşlar, herkese teşekkür ediyorum. Benim aradığım tam olarak buydu; yani bizim edebiyatımızdan bir karşılık veya buna çok yakın bir kavram. "Tezat"ın günlük dilde de kullanılıyor olması işimi çok kolaylaştırıyor; hem de ağırlığın tamamen dildeki bu kavram üstünde olduğu bir cümlede sonuna bir "sanatı" koyup "tezat sanatı" diye kullanarak aynı vurguyu sağlayabileceğim. Eh bir çevirmen daha ne ister? Öte yandan, Leyal'in söylediği de doğru: tezat = oksimoron DEĞİL. Ama zaten olamazdı da, birbirinden çok farklı iki kültür, edebiyat biçimi vb söz konusu çünkü. Gerçekçi olup imkânsızı isteyen bir milletin mağrur evladı olarak bizim oksimorona isim bulma ihtiyacı duymuş olmamızı zaten beklemiyordum. Tezat işimi gördü, gerek cevap verenlere gerek yorum yapanlara tekrar teşekkürler ;)"
-1
33 mins

zıtlaşma

Aşağıdaki linklerden ilkinde zıtlaşma karşılığı verilmiş. İkinci linki ise oksimoron yazılımının kullanımına referans olsun diye belirttim.

Gerçi oksimoron kullanımı bana biraz garip gelse de Türkçe'ye bu şekliyle girmiş.
Reference:

http://vision1.eee.metu.edu.tr/~metafor/yazi/11201sozel.htm

http://www.buketuzuner.com/sabah/Derin%20Siddet.asp

Peer comment(s):
disagree Tevfik Turan : Aşağıya bakınız.
3 hrs
neutral sevinc altincekic : zıtlaşmada ilk akla gelen iki insanın birbirlerine ters davranması, o yüzden ben tezat'ı kullanmayı yeğlerim
5 hrs
Something went wrong...
-2
37 mins

Atışma

Peer comment(s):
disagree Leyal : mantığı anlayamadım, “contradictory terms”ten (zıt sözcüklerden) bahsediliyor orada, sizse “atışma” kelimesini öneriyorsunuz. yürüttüğünüz mantığı gerçekten merak ettim....
3 hrs
disagree Tevfik Turan : Bu benim bildiğim, günlük dildeki "laf yarıştırma" veya "söz düellosu" anlamlarına paralel bir terim olarak, halk kültüründe iki şairin hüner yarışmasıdır.
3 hrs
Something went wrong...
-1
18 mins

zıtlaş(tır)ma

oxymoron (oksimoron) türkçe’ye yerleşmiş bir sözcük aslında, günlük gazetelerde sık sık rastlanılan bir kelime. Ama yok, kulağa tuhaf geliyor, yadırgıyorum, diyorsan, “ zıtlaş(tır)ma” olabilir mi?

--------------------------------------------------
Note added at 25 mins (2004-02-11 17:26:03 GMT)
--------------------------------------------------

tutturdum galiba, şu sayfaya bak:
http://www.vitrindekikitaplar.com/dil47-48-49.htm

Necmiye Alpay- Edebiyat sözlükleri
....\"zıtlaştırma (oxymoron)\".....


--------------------------------------------------
Note added at 4 hrs 7 mins (2004-02-11 21:07:48 GMT)
--------------------------------------------------

Senem hanımın \"tezat\" önerisine karşıyım; oksimoron ve tezat farklı şeylerdir. mesela, \"felaket güzel\" bir oksimoron örneği olmasına rağmen, tezat örneği değildir. referans gösterdiği sayfada da bu konuya değiniliyor zaten....

http://www.egitimplatformu.net/sagmenu/edebiyat/edebiyat/tez...
....Bir cümle veya beyitte yalnızca iki kelimenin birbirine karşıt anlamda olmaları (yaz-kış, siyah-beyaz, sıcak-soğuk) tezat için yeterli değildir....
Peer comment(s):
disagree Tevfik Turan : Boşuna zıtlaşmayalım. Senem Hanım'ın güzelce, örnekleriyle açıkladığı gibi, bir zıtlaşma SÜRECİ değil, zıtlık OLGUSU sözkonusu. Hele zıtlaşTIRma bana hiçbir şey demiyor.
4 hrs
oksimoron denilen şeyin retorik araç olarak kullanıldığını unutuyorsunuz gibi. birbirine zıt iki kavram, anlatımı güçlendirmek için, birleştiriliyor, “zıtlaştırma” yöntemi uygulanıyor. şimdi bu “zıtlaş(tır)ma” değil de, ne?
neutral sevinc altincekic : tezat ve zıt eşanlamlı değil mi? o yüzden şu örnek oksimorondur ama tezat değildir derken kendinizle çelişmiyor musunuz?
5 hrs
zıt ile tezat eşanlamlı olabilir, ama “oksimoron sanatı” tezat sananatıyla bir değil.oksimoronda, kelimeler daima birleştirilir, yan yana kullanılır (felaket güzel, realist hayalperest gibi), tezat sanatindaysa böyle bir şart yok.
Something went wrong...
Close search
Term search
  • All of ProZ.com
  • Term search
  • Jobs
  • Forums
  • Multiple search